In de zogenaamde ‘Blauwe Zones’ leven opmerkelijk veel honderdjarigen.
Bijvoorbeeld in Sardinië (Italië), Okinawa (Japan) en Nicoya (Costa Rica).
Wat doen zij anders? En wat kunnen we van hen leren?
De Blauwe zone waar de menses honderdjarigen worden
Het begon met de vaststelling van de arts en onderzoeker Gianni Pes dat er in de bergen van zijn thuiseiland Sardinië opmerkelijk veel honderdjarigen leefden.
Toen hij in 1999 zijn resultaten presenteerde op een congres, intrigeerden ze de Belgische demograaf Michel Poulain. Die ging ook op onderzoek uit en bracht nog drie andere plekken met veel honderdjarigen in kaart: Okinawa (Japan), Nicoya (Costa Rica), Ikaria (Griekenland).
Telkens Poulain een plek met veel honderdjarigen ontdekte, omcirkelde hij die met een blauwe pen. Vandaar de term ‘Blauwe Zones.’ De Amerikaanse wetenschapsjournalist Dan Buettner schreef er een bestseller over en maakte recent een Netflix-documentaire, waarbij hij er een vijfde blauwe zone aan toevoegde: Loma Linda in Californië. Net als Poulain ging hij op zoek naar wat de vijf Blauwe Zones gemeen hebben en wat wij ervan kunnen opsteken.
Deze zeven principes komen voor in alle Blauwe Zones:
Eet plantaardig
De mensen in de Blauwe Zones eten voornamelijk plantaardig voedsel: groenten, fruit, volle granen, peulvruchten en noten. Vis en vlees eten ze enkel in kleine hoeveelheden. Verder eten ze vooral lokaal en seizoensgebonden. Industrieel bewerkt voedsel wordt er weinig tot niet gegeten.
Een voorbeeld: in Sardinië bestaat de keuken uit vooral groenten en fruit uit eigen tuin, bonen, en zelfgebakken volkorenbrood. Vlees wordt enkel op zondag en op speciale gelegenheden gegeten. Daar mag een wijntje bij, maar liefst Cannonau-wijn, met drie keer zoveel flavonoïden als andere wijn. Flavonoïden hebben een gunstige invloed op je hart, bloeddruk en cholesterol.
Eet niet te veel
Hara hachi bu: dat is het mantra dat de bewoners van het Japanse eiland Okinawa opzeggen voor ze aan de maaltijd beginnen. Het herinnert hen eraan dat ze moeten eten tot hun maag voor 80 procent vol zit. Dit houdt je namelijk slank en energiek.
Ook in de andere Blauwe Zones doen ze aan kleine porties, zo blijkt uit onderzoek. Plus ze eten hun kleinste maaltijd meestal in de vroege avond, waarna ze de rest van de dag niet meer eten.
Beweeg natuurlijk
Opmerkelijk: in de Blauwe Zones sporten mensen niet intensief en doen ze ook niet aan gewichtheffen. Wel bewegen ze functioneel. Zo zijn ze de hele dag actief met koken, tuinieren, wandelen en fietsen. En dit tot op hoge leeftijd: in Okinawa, de thuisbasis van de wereldwijd langstlevende vrouwen, hebben 100% van de ouderlingen een eigen moestuin.
Vermijd stress
Al kennen ze niet de hectiek van de westerse wereld, ook in de Blauwe Zones ervaren mensen stress. Want onverwachte gebeurtenissen en tegenslag horen nu eenmaal bij ieders leven. Wel hebben de inwoners van de Blauwe Zones gezonde dagelijkse routines om die stress van zich af te schudden. In Sardinië is er bijvoorbeeld ‘happy hour’, waarbij er na de lunch een uur gerust wordt. En de Adventisten, een geloofsgemeenschap in Loma Linda, Californië hebben de Sabat, waarbij ze rusten van vrijdag- tot zaterdagavond.
Slaap voldoende
In de Blauwe Zones slapen mensen acht tot tien uur per nacht. De meeste inwoners volgen daarbij een natuurlijk ritme: ze staan op met de zonsopgang en gaan naar bed niet lang na de zonsondergang. De Ikarians in Griekenland zijn daarin geen uitzonderling én ze doen er overdag nog een middagdutje bij. Studies wijzen uit dat als je regelmatig een dutje doet, je tot 35% minder kans op hartziekten hebt. Dutjes verlagen namelijk je stresshormonen en laten je hart rusten.
Zoek verbinding met anderen
Een bijzondere traditie van de Okinawanen is ‘moai’: een groep vrienden die zich voor het leven aan elkaar verbindt en elkaar financieel en emotioneel ondersteunen in tijden van nood. En ook de vier andere Blauwe Zones kennen dit sterke gevoel van gemeenschap: ouders en grootouders wonen samen met hun kinderen en kleinkinderen, of wonen dicht in de buurt. Dit gevoel van verbinding levert veiligheid en minder stress op, met een langer leven als gevolg.
Heb een doel in je leven
In Nicoya in Costa Rica noemen ze het ‘plan de vida’ en in Okinawa heet het ‘ikagai’. Beide betekenen vrij vertaald: datgene waar je in de ochtend voor wakker wilt worden. Je bewust zijn van je missie, waarden en talenten en ernaar leven levert je een zinvoller en gelukkiger bestaan op, is de consensus van de Blauwe Zones-onderzoekers. En door dat gevoel van geluk en zinvolheid leef je ook langer. Voor de inwoners van de Blauwe Zones is dat levensdoel trouwens gelinkt aan hun rol binnen de gemeenschap, bijvoorbeeld als boer of herder ervoor zorgen dat het dorp te eten heeft.
Lessen van de Blauwe Zones: Een Conclusie over Langlevende Gemeenschappen
De Blauwe Zones bieden een fascinerende inkijk in de levensstijl van honderdjarigen en laten ons zien hoe we ons eigen leven kunnen verrijken voor een gezonder en langer leven. De bevindingen van onderzoekers zoals Gianni Pes en Michel Poulain, gecombineerd met de inzichten van Dan Buettner, onthullen een aantal sleutelelementen die deze gemeenschappen delen.
Allereerst benadrukken de Blauwe Zones het belang van een plantaardig dieet, waarbij groenten, fruit, volle granen, peulvruchten en noten de hoofdrol spelen. Matigheid in voedselinname, zoals belichaamd door de Japanse uitdrukking “hara hachi bu”, is ook cruciaal, naast regelmatige lichaamsbeweging in de vorm van functionele activiteiten zoals tuinieren en wandelen.
Stressmanagement en voldoende slaap worden ook hoog gewaardeerd, met gezonde dagelijkse routines en sociale ondersteuningssystemen die bijdragen aan emotioneel welzijn. Bovendien benadrukken de Blauwe Zones het belang van een doelgericht leven en sterke sociale banden om een gevoel van betekenis en verbondenheid te creëren.
Door deze principes toe te passen – van een uitgebalanceerd dieet en actieve levensstijl tot stressmanagement en sociale verbondenheid – kunnen we waardevolle lessen leren van de Blauwe Zones en streven naar een gezonder, vervuld leven dat ons in staat stelt om niet alleen langer te leven, maar ook met meer vitaliteit en vreugde.
